Het Natuurhistorisch Museum Tilburg heeft in 2011 de tentoonstellingsruimte van het voormalige Scription omgetoverd tot een aantrekkelijke museumzaal.

Nu is voor het eerst het enorme potvisskelet (15 meter lang) te zien. Geïnspireerd door het enorme potvisskelet dat hier in Tilburg nieuw is geplaatst, gecombineerd met het thema van Vanitas. Deze post is geschreven door B&B Tilburg Gust van Dijk en voor het eerst gepubliceerd op 8 februari 2018 en in 2023 geactualiseerd. Natuurmuseum Brabant is geopend van dinsdag tot en met zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

Vanitas staat voor de onvermijdelijkheid van de dood en het relatieve karakter van aardse bezittingen. Bij de opening van deze tentoonstelling maakten twee Tilburgse kunstenaars naast de opening van deze nieuwe aanwinst van het museum nieuwe werken. Van der Loo maakte schilderijen voor de tentoonstelling, Van Vught sculpturen. Deze laatste gebruikte de onderwaterwereld als motief.

Vanitas is een terugkerend thema in de kunst. 

Het woord vanitas is Latijn en betekent ijdelheid en leegte. Verbeeld wordt bijvoorbeeld met symbolen als schedels, gedoofde kaarsen, verwelkte bloemen, zeepbellen, vervallen boeken, muziekinstrumenten, klokken of gevallen glazen, de ijdelheid, vergankelijkheid en betekenisloosheid van het aardse gevisualiseerd.
”Vanitas vanitatum, omnia vanitas” is een bekend gezegde uit het bijbelse boek van Prediker: “ijdelheid van ijdelheden, alles is ijdelheid”. Het schilderij vanitas heeft een protestants-christelijke oorsprong. Het moedigt de kijker aan om zich te concentreren op het eeuwige leven. Vooral in Nederland en Vlaanderen werd dit schilderkunstige thema in de 17de eeuw gebruikt.

Het skelet is van de potvis die in 1995 in Nederland is aangespoeld. Helaas was het dier niet meer te redden. Na verwerking door een team van museum Naturalis is het skelet eind 2010 in bezit gekomen van het Natuurmuseum Brabant. Het weegt meer dan 1000 kilo en is 15 meter lang.

Het skelet hangt zo in de ruimte dat je door de buik van de potvis kunt lopen en je even ‘Jonas in de walvis’ kunt voorstellen. Jonas in de Walvis verwijst naar een verhaal in het Oude Testament waarin de profeet Jona drie dagen in de buik van een vis overleefde.


De tentoonstelling richt zich ook op eerdere ‘walvisstrandingen’ in Nederland. De tentoonstelling ‘Vanitas en de verdwaalde potvis’ loopt tot 15 januari 2012. Daarna heeft de potvis de ruimte voor zichzelf en kun je als bezoeker proberen te verdwijnen. In 2023 is de tentoonstelling heringericht en de zaal state-of-the-art gerenoveerd.

Sinds enkele jaren zien bezoekers van Natuurmuseum Brabant een van de meest indrukwekkende objecten voordat ze het museum binnenkomen: het skelet van een potvis – een walvissoort. Dit skelet (15 meter lang, 1000 kilo zwaar) is afkomstig van een van de drie potvissen die in 1995 in Scheveningen zijn aangespoeld. Helaas worden de walvisachtigen steeds bekender omdat ze regelmatig een verkeerde ‘draai’ maken in de Noordzee en dan stranden.

In tegenstelling tot zijn naam en uiterlijk is de potvis geen vis, maar een zoogdier. Het feit dat hij op een vis lijkt, is te danken aan zijn optimale aanpassing aan het zeeleven. Kijk eens naar de vorm van de voorpoten die zijn geëvolueerd tot voorvinnen: het bouwplan is hetzelfde als dat van een menselijke arm, alleen de vorm van de botten is anders. Omdat de achterpoten bij het zwemmen overbodig zijn geworden, zijn ze verdwenen en is er van het bekken niets meer over dan twee kleine botjes.

Het verhaal ‘Jonas in de walvis’ verwijst naar een verhaal in het Oude Testament waarin de profeet Jona drie dagen in de buik van een vis overleefde.

Zie voor de actuele openingstijden en welke tentoonstelling er nu te zien zijn de Natuurmuseum website