Oude Warande

Aan de westkant van Tilburg, direct naast de Campus van de Universiteit van Tilburg, ligt dit bijzondere park. De Oude Warande is een 18e eeuws park, gelegen ten zuiden van

de spoorlijn Tilburg-Breda, tussen station Tilburg Universiteit en de wijk Reeshof. Het park werd in 1712 in opdracht van Willem van Hessen-Kassel aangelegd en is een van de weinige intacte sterrenbossen in Nederland. De Oude Warande is een zogenaamd “sterrenbos” van 103,8 hectare groot.

“Sterrenbossen” zijn een uitdrukking van de Franse tuinarchitectuur. Een sterrenbos is een bos met een laanstructuur die oorspronkelijk was aangelegd als park of jachtbos voor ontspanning. Het huidige Nederlandse woord ‘sterrenbos’ is een verbastering van de oorspronkelijke Oudhollandse spelling ‘starre bosch’, wat betekent: een aanplant van stijve bomen of hoge naaldbomen langs rechte lanen. Een sterrenbos is een bos dat wordt doorsneden door radiale lanen die uit een centraal punt komen. De ruimtes tussen de lanen worden soms opgevuld met hakhout. Uiteindelijk ontstaat zo een plattegrond die weer als stervormig kan worden omschreven.

Link naar de download van de overzichtskaart

Zoals je kunt zien, hebben we in Tilburg verschillende stadsparken, allemaal uit verschillende tijdperken en met verschillende park-designs-stijlen. Dus als je hier interesse voor hebt, kun je gewoon de ontwikkeling van deze stijlen door de eeuwen heen zien en volgen, tot aan de hedendaagse tijd. Zeer recentelijk werd in 2019 een nieuw ontwikkeld stadspark “SpoorPark” geopend op het terrein van een voormalig rangeerterrein van de goederenverzender Van Gend en Loos (tegenwoordig DHL), langs de spoorlijn die de stad in een noordelijk en een zuidelijk deel van de stad verdeelt.

Wij van Bed and Breakfast Tilburg Gust van Dijk willen je graag wijzen op een bijzondere plek in De Oude Warande. Van april tot november is het Paviljoen Grotto, ontworpen door de Australische kunstenaar Callum Morton (1965, Melbourne), geopend. Het Paviljoen is naast een kunstwerk ook een ontmoetingsplaats met een bescheiden horecagelegenheid en is in 2009 geopend. Als je een paar dagen in Bed and Breakfast Tilburg Gust van Dijk verblijft, is een bezoek aan de Oude Warande en het Grotto paviljoen een echte aanrader. Het paviljoen is een permanente interventie die is ontstaan uit de activiteiten van Stichting Fundament, die het park regelmatig inricht als een tijdelijke beeldentuin met hedendaagse driedimensionale kunst en beeldhouwkunst. Het park De Oude Warande wordt het hele jaar door intensief gebruikt door sporters en voor recreatieve wandelingen.

In 2007 gaf Stichting Fundament de opdracht aan kunstenaar Callum Morton om een paviljoen te ontwerpen voor het centrum van De Oude Warande. Om het barokke ontwerp van de tuin te respecteren, moest het op het centrale punt van het park komen te staan, de enige plek van waaruit het stervormige patroon van de paden te zien is. Een paviljoen op deze plek zou echter het zicht op het stervormig ontwerp vernielen. Dit stelde Morton voor een dilemma, dat hij op een zowel eenvoudige als ingenieuze manier oploste: hij ontwierp een onzichtbaar paviljoen. De buitenkant is niet direct zichtbaar, want het is een spiegel, dus alle acht paden van de ster lopen door in de reflectie. Het exterieur van het paviljoen functioneert zowel als een façade, die de binnenkant van buitenaf afschermt, als een reflecterend scherm, dat de buitenwereld spiegelt en voortzet. Deze voortzetting is echter een illusie. Het barokke ontwerp lijkt alleen maar in het zicht te blijven…

Wie in het paviljoen (10m x 6m x 4m hoog) stapt, wordt geconfronteerd met een ander essentieel kenmerk van barokke tuinontwerpen. Het interieur is een grot-achtige ruimte, verzonken 75 centimeter onder het maaiveld. De muren hebben gaten op ooghoogte, waardoor de buitenwereld te zien is, want de glazen gevel is gemaakt van tweewegs spiegels. s Avonds wordt het interieur zo verlicht dat de reflecterende functie van het paviljoen wegvalt en de glazen doos plaats maakt voor een donkere terp, die doet denken aan een grafheuvel. Deze transformatie vindt geleidelijk plaats als de duisternis invalt, zodat het paviljoen niet alleen een steeds wisselende vorm heeft, maar ook alternatieve betekenissen.

Grotto is een barokke folly, een scherm, een grot, een graf en een functioneel paviljoen. Het denken van Callum Mortons werd geleid door barokke begrippen, de principes van hedendaags vermaak, de menselijke gewoonte om samen met iemand anders een plekje te zoeken en het verlangen om een opwindende spanning tussen interieur en exterieur op te wekken. “In eerste instantie wilde ik een ontwerp ontwikkelen dat zou botsen met de barokke inrichting van De Oude Warande”, zegt Morton. “Maar nu denk ik dat het botst met zichzelf. Grotto is een paradox.”

Grotto functioneert als een paviljoen met bescheiden horecafaciliteiten. De keuken en het meubilair zijn van de hand van ontwerper Olav Koreman (Breda, 1959, woont en werkt in Molenschot en Breda), staat in een typisch Nederlandse traditie (De Stijl), maar heeft ook verwijzingen naar de Minimal Art van kunstenaars als Sol LeWitt. Met minimale middelen heeft Koreman zowel binnen als buiten een maximaal effect bereikt, terwijl het complexe karakter van Grotto volledig intact is gebleven.

Kijk voor nieuwe programma-updates over de openluchtexposities Lustwarande op de website van Fundament.